Indeksi Global i Paqes – Disa mësime për Ballkanin Perëndimor
Autore: Dr. Simonida Kacarska
Ankesa e BE -së për Ballkanin Perëndimor shpjegohet në mënyrë konvencionale me pritjet e zhvillimit të përshpejtuar demokratik dhe ekonomik. Duke pasur parasysh luftërat dhe konfliktet e fundit në rajon, është jashtëzakonisht e rëndësishme të shikojmë afrimin me BE -në nga një perspektivë sigurie dhe pajtimi. Një mjet i dobishëm për këtë analizë është Indeksi Global i Paqes, i cili vlerëson disa aspekte të paqes, duke përfshirë sigurinë shoqërore, konfliktet e vazhdueshme të brendshme dhe ndërkombëtare dhe nivelin e militarizimit në nivel shtetëror dhe rajonal. Sipas indeksit, Europa është zakonisht rajoni më i mirë i ranguar në botë që nga futja e indeksit në vitin 2008. Në raportin e vitit 2021, tetë nga dhjetë vendet më të vlerësuara janë në Europë.
Vendet e Ballkanit Perëndimor janë tradicionalisht në fund të indeksit në kontekstin europian, duke treguar nevojën për të punuar në përmirësimin e të gjitha dimensioneve. Në dy vitet e fundit, Maqedonia e Veriut pa dyshim ka pasur hapin më të madh në rajon për shkak të përparimit në fushën e konflikteve të vazhdueshme, përmes zgjidhjes së mosmarrëveshjes së emrit me Greqinë fqinje. Përkundër sfidave të shumta që ekzistojnë, ende vlerësohet që kjo çështje në vend nuk ka më aq potencial për të krijuar konflikte. Me këtë ngjitje, Maqedonia e Veriut është në vendin e 40 -të në indeks, e ndjekur nga Serbia (44), Shqipëria (48) dhe Mali i Zi (51) në 10-shen e rradhës. Bosnja dhe Hercegovina dhe Kosova renditen përkatësisht në vendin e 71 -të dhe të 80 -të, duke treguar nevojën për t’i afruar ato me pjesën tjetër të rajonit.
Sidoqoftë, nëse shikojmë shtetet anëtare të BE -së, është e qartë se anëtarësimi në BE ndihmon, por nuk është një garanci e përparimit në kontekstin e paqes aktive. Për shembull, Greqia dhe Franca janë vende që, pavarësisht performancës së tyre në aspekte të tjera, janë në fund në kontekstin europian. Nga ana tjetër, disa nga shtetet anëtare që iu bashkuan BE -së në 2004, siç është Sllovenia, vlerësohen të jenë ndër 10 vendet më të mira në botë.
Globalisht, në krahasim me vitin 2008 kur u prezantua indeksi, situata është përkeqësuar ndjeshëm, ku secili vend ka rënë me një mesatare prej dy përqind. Sigurisht, periudha për të cilën po flasim është një periudhë e krizës ekonomike globale, krizës së refugjatëve, si dhe revolucioneve dhe konflikteve në Lindjen e Mesme që kanë ndikuar ndjeshëm në përkeqësimin në mbarë botën. Europa është një përjashtim nga ky trend si një rajon në të cilin ka përmirësime në periudhën e dhënë. Sigurisht, pandemia COVID-19 ka një ndikim të rëndësishëm në përkeqësimin e situatës, veçanërisht në kontekstin e dhunës dhe demonstratave, por edhe dimensionin e saj ekonomik, i cili do të zgjasë shumë.
Nga analiza e mësipërme, rajoni i Ballkanit Perëndimor ka dy mësime kryesore për t’u marrë parasysh në kontekstin e ndërtimit të paqes aktive në një kontekst rajonal. Së pari, anëtarësimi në BE ndihmon, por nuk do të jetë një garanci e përparimit në paqen aktive dhe në shumicën e elementeve që përbëjnë paqen aktive. Së dyti, nëse duam të përmirësojmë ndjeshëm performancën tonë kombëtare, të gjithë do të duhet të punojmë për të përmirësuar situatën e përgjithshme në rajon duke investuar në vendet tona, por edhe në fqinjët tanë. Zgjidhja e çështjeve kryesore të kontestueshme dhe konfliktet e hapura midis shteteve është vendimtare jo vetëm nga pikëpamja politike, por edhe si një mënyrë për të ndikuar në të gjitha dimensionet e ndërlidhura, përfshirë ekonominë dhe pajtimin më të gjerë shoqëror dhe zhvillimin.
