Më 23 prill, EPI organizoi konferencën ndërkombëtare në Parlamentin e Republikës së Maqedonisë së Veriut me titull “Lidhja e politikës dhe praktikën: Përforcimi i mbikëqyrjes parlamentare në promovimin dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut”. Konferenca mblodhi së bashku deputetë dhe staf parlamentar, përfaqësues të shoqërisë civile dhe ekspertë ndërkombëtarë për të diskutuar mbikëqyrjen parlamentare të të drejtave të njeriut, si një rol kyç i Parlamentit në procesin e anëtarësimit të Maqedonisë së Veriut në BE dhe qeverisjes demokratike.
Drejtoresha e EPI-t, Simonida Kacarska, hapi konferencën, duke prezantuar projektin e financuar nga BE-ja me të cilin EPI punon për të forcuar mbikëqyrjen parlamentare të të drejtave të njeriut, duke theksuar nevojën për bashkëpunim mes institucioneve dhe organizatave të shoqërisë civile. Afrim Gashi, Kryetar i Parlamentit të Maqedonisë së Veriut, i përshëndeti pjesëmarrësit, duke theksuar detyrën e Parlamentit për të harmonizuar politikat mbi të drejtat e qytetarëve me qëllim rivendosjen e besimit publik dhe avancimin e integrimit në BE. Naser Ziberi, Avokati i Popullit i Maqedonisë së Veriut, theksoi rolin e institucionit të tij në promovimin e të drejtave të njeriut dhe bëri thirrje për lidhje më të forta me Parlamentin, duke kërkuar miratimin e shpejtë të Ligjit për Avokatin e Popullit për të rritur efikasitetin dhe për të siguruar statusin “A” në OKB. Marina Dimovska, Sekretare e Përgjithshme e Parlamentit, theksoi rolin e shërbimit parlamentar në mbështetjen e monitorimit efektiv të të drejtave të njeriut, ndërsa Ben Nupnau, Zëvendës Shef i Delegacionit të BE-së në Maqedoninë e Veriut, theksoi se të drejtat e njeriut janë themelore për anëtarësimin në BE, duke i bërë thirrje shoqërisë civile të monitorojë në mënyrë aktive autoritetet dhe veten e saj. Rita Columbia, Koordinatore e Përhershme e OKB-së në Maqedoninë e Veriut, riafirmoi angazhimin e OKB-së, me rastin e 80-vjetorit të themelimit të saj, për të mbështetur përpjekjet e vendit për të drejtat e njeriut.
Paneli i parë, i moderuar nga Beba Zhagar, hulumtuese në Institutin për politikë evropiane, shqyrtoi se si parlamentet mund të përdorin mekanizma ndërkombëtarë siç është Rishikimi Periodik Universal (RPU). Panelistët ishin Jovana Trençevska, deputete dhe anëtare e Komisionit të Përhershëm Anketues për Mbrojtjen e Lirive dhe të Drejtave të Qytetarit; Elena Kuzmanovska Biondiq, Sekretare Shteti në Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe Tregtisë së Jashtme të Maqedonisë së Veriut; Elena Mihajllova Stratilati, profesoreshë e rregullt e së drejtës ndërkombëtare publike në Fakultetin Juridik “Justiniani i Parë” në Shkup; Sofia Guruli, Zyrtare e Lartë e Programit në Institutin Ndërkombëtar për Demokraci dhe Ndihmë Zgjedhore (International IDEA); dhe Ivan Novosel, Drejtor Programi në Shtëpinë e të Drejtave të Njeriut në Zagreb, Kroaci. Diskutimi u përqëndrua në ndjekjen e vazhdueshme të rekomandimeve të RPU-së, gjë që kërkon veprime parlamentare, siç është miratimi i ligjeve ose ratifikimi i traktateve. U ngritën shqetësime në lidhje me pengesat legjislative, të tilla si heqja e “barazisë gjinore” nga ligjet për arsim dhe përgjigjet sipërfaqësore ndaj pyetjeve parlamentare mbi të drejtat e njeriut.
Paneli i dytë, i moderuar nga Ardita Vejseli, hulumtuese në Institutin për politikë evropiane, diskutoi hapat praktik për të forcuar rolin e Parlamentit në promovimin e të drejtave të njeriut përmes partneriteteve të ndryshme. Panelistët ishin Zhaklina Peshevska, deputete dhe presidente e Komisionit për Mundësi të Barabarta në Maqedoninë e Veriut; Zlatko Atanasov, nga Instituti Parlamentar i Kuvendit të Maqedonisë së Veriut; Mona M’Bikaj, Drejtore Ekzekutive e UPR Info në Gjenevë; Ismail Kamberi, ish-anëtar i Komisionit për Parandalimin dhe Mbrojtjen nga Diskriminimi dhe Tatijana Temelkoska, Këshilltare për të Drejtat e Njeriut në Zyrën e Komisionerit të Lartë të OKB-së për të Drejtat e Njeriut në Maqedoninë e Veriut. Paneli theksoi rritjen e debateve publike që çuan në ndryshime ligjore dhe fushata për të promovuar të drejtat e grave, pavarësisht hendeqeve të vazhdueshme gjinore në tregun e punës. Sfidat përfshinin zbatimin e planeve të veprimit, trajtimin e gjuhës së urrejtjes dhe sigurimin e pavarësisë së organeve të tilla si Komisioni për Parandalimin dhe Mbrojtjen nga Diskriminimi. U theksua procesi RPU-së, ku 50% të rekomandimeve kërkojnë veprim parlamentar, gjë që kërkon një mekanizëm monitorimi për llogaridhënien. U shprehën shqetësime në lidhje me pavarësinë e kufizuar të Kuvendit, i cili shpesh vepron si një krah i zgjatur i qeverisë, veçanërisht në vendimet për buxhetin.
Konferenca theksoi rolin thelbësor të Parlamentit në lidhjen mes politikës dhe praksës në mbështetje të të drejtave të njeriut. Bëri thirrje për mbikëqyrje proaktive, kapacitete institucionale më të forta dhe bashkëpunim më të thellë me shoqërinë civile dhe organet ndërkombëtare. Duke adresuar boshllëqet legjislative dhe sistemike, Maqedonia e Veriut mund të përparojë qëllimet e saj të anëtarësimit në BE dhe të sigurojë që të drejtat e njeriut të mbeten qendrore në agjendën e saj demokratike.
